Agjencitë e sigurisë së barnave, si Agjencia Evropiane e Barnave (EMA), janë shndërruar në monopole të shëndetit publik. Por në një botë të real-politikës, marrëdhëniet me vendet prodhuese të vaksinave ose ato donatorë mbështesin edhe disa aleanca, të cilat mund të përdoren më vonë për përparësitë e tjera diplomatike.
Nga Allison Carragher / “EU Observer”
Vazhdon gara për të vaksinuar evropianët, dhe ajo është një garë midis Lindjes dhe Perëndimit. Ka një arsye se përse kjo garë është quajtur “një Luftë e re e Ftohtë”. Vetëm se mund të mos jetë arsyeja që po mendoni.
Shumica e komenteve mbi rivalitetin midis vendeve prodhuese të vaksinave,fokusohen tek ndikimi dhe fuqia e butë. Synimi kryesor i vendeve që blejë vaksina, është shpëtimi i sa më shumë jetëve njerëzore. Por në një botë të real-politikës, marrëdhëniet me vendet prodhuese të vaksinave ose ato donatorë mbështesin edhe disa aleanca, të cilat mund të përdoren më vonë për përparësitë e tjera diplomatike. Kjo është teoria pas termit tashmë të famshëm të “diplomacisë së vaksinave”.
Gjithsesi, ndikimi diplomatik është vetëm një pjesë e historisë. Diplomacia e vaksinave ka të bëjë gjithashtu edhe me vërtetimin e parimeve themelore të programeve të vaksinave. Pra thënë ndryshe, Rusia dhe Kina nuk po shesin vetëm vaksina. Ato po tregtojnë një vlerë të caktuar që po minon normat ndërkombëtare. Është pikërisht kjo përplasje ideologjike, ajo që e bën metaforën e “Luftës së Ftohtë” më të përshtatshme se sa ekspertët mund ta perceptojnë. Parimi i parë i rrezikuar nga programet e vaksinave ruse dhe kineze, është transparenca. Në rastin e Covid-19, kjo gjë nënkupton ndarjen e hapur të të dhënave brenda komunitetit të mjekëve.
Përkundrazi, prodhuesit e vaksinave shtetërore kineze, nuk kanë arritur që të publikojnë të dhëna të testeve klinike në fazën e fundit, dhe asnjë nga kompanitë kineze nuk ka lejuar një vlerësim shkencor të pavarur të vaksinave të tyre.
Udhëheqësit perëndimorë si Emanuel Makron e kanë kritikuar këtë mungesë transparence, ashtu si edhe ekspertë brenda Kinës. Studiuesi kryesor i ilaçeve kineze Ding Shen, u bëri thirrje kohët e fundit kompanive farmaceutike kineze që të bëjnë publike të dhëna origjinale të testeve klinike për t’u dhënë mundësi ekspertëve që të vlerësojnë me saktësi efikasitetin dhe sigurinë e barnave.
Shqetësimet për transparencën, janë vetëm një nga arsyet pse ka ende shumë pasiguri në lidhje me sigurinë e këtyre vaksinave. Kina dhe Rusia nisën shpërndarjen masive të vaksinave të tyre në vend që përpara se të përfundonin testet klinike, ndërsa studiuesit kaluan me shpejtësi etapat e vlerësimit duke shkelur protokollet e përcaktuara shkencore, dhe shpërfillur një rekomandim të OBSH-së, sipas të cilit të gjitha vaksinat duhet t’i nënshtrohen testimit të plotë para shpërndarjes së tyre.
Rusia nisi përdorimin e vaksinës së saj Sputnik V brenda vendit, pasi ajo u testua vetëm tek 76 persona. Në atë kohë, rreth 40 shkencëtarë nënshkruan një letër të hapur, ku vërenin ndër të tjera parregullsi edhe tek ai grupimi vogël i të dhënave. Që nga ajo kohë Sputnik V është konfirmuar i sigurt dhe 91.6 për qind efektiv kundër Covid-19, sipas një studimit të vlerësuar nga kolegët dhe të botuar në shkurt në revistën e njohur mjekësore britanike “The Lancet”.
Agjencitë e sigurisë së barnave, si Agjencia Evropiane e Barnave (EMA), janë shndërruar në monopole të shëndetit publik. Kur vendet anëtare anashkalojnë procesin e miratimit të EMA, siç bëri Hungaria kur u bë vendi i parë i BE-së që miratoi përdorimin emergjent si të vaksinës ruse Sputnik V ashtu edhe të kinezes Sinopharm, ato e minojnë sistemin shëndetësor ekzistues. Dhe nëse ato kanë probleme, kjo gjë mund të sjellë pasoja shkatërruese për shëndetin e qytetarëve dhe besimin publik, duke përfshirë nxitjen e lëvizjes tashmë të fuqishme anti-vaksinë. Ndërsa kritika se qasja kolektive e Bashkimit Evropian për blerjen e e vaksinave ka qenë e ngadaltë është e justifikuar, nuk mund të ketë ndonjë kritikë analoge ndaj EMA
që mbyll njërin sy për të miratuar përdorimin e vaksinave jo-perëndimore.
Asnjë kompani kineze apo ruse, nuk ka kërkuar ende regjistrim në EMA (edhe pse kjo e fundit ka filluar të rishikojë të dhënat për Sputnik V nëse paraqitet një kërkesë).As rregullatorët e barnave në vendet perëndimore, nuk duhet që të transferojnë procesin e miratimit tek vendet prodhuese të vaksinave.
Kjo është pikërisht ajo që ndodhi në Hungari, ku një dekret qeveritar lejon miratimin emergjent të çdo vaksine të marrë nga të paktën 1 milion njerëz në të gjithë botën – pa asnjë rishikim nga EMA apo edhe rregullatori i brendshëm. Gjithsesi, miliona doza të vaksinave të Sinopharm dhe Sinovac,iu injektuan njerëzve në Kinë,përpara se ato të merrnin miratimin e entit rregullator kinez. Besueshmëria e këtij të fundit,minohet më tej nga incidente si ryshfeti i zbuluar që kompania Sinovac ka dhënë ndaj autoriteteve kineze për miratimet e vaksinave, dhe një skandal i vitit 2018 në të cilin vaksinat e skaduara për sëmundjet e fëmijëve, u ishin injektuar gjithsesi qindra e mijëra foshnjave. Për një vëzhgues të veçantë, debatet rreth diplomacisë së vaksinave mund të duken si pa ndonjë rëndësi. Komunitetet e dëmtuara rëndë nga Covid-19, i japin logjikisht përparësi marrjes sa më të shpejtë të vaksinave jetë-shpëtuese.
Presidenti çek Milosh Zeman tha se “vaksinat nuk kanë ideologji”. Por kjo gjë thjesht nuk është e vërtetë. Përzgjedhja e një vaksine është e barabartë me miratimin – dhe për këtë arsye edhe me përjetësimin – e vlerave themelore të programeve të vaksinave. Si e tillë, zgjedhja e një vaksine kineze apo ruse, e dëmton drejtpërdrejt sistemin ndërkombëtar të ndërtuar për të mbrojtur shëndetin global. Sistemi ynë aktual, mbështetet tek transparenca, bashkëpunimi dhe institucionet e besueshme. Një rishkrim i këtyre normave globale të shëndetit, për t’i përputhur ato me modelet e qeverisjes kineze dhe ruse, do të kishte pasoja afatgjata për Evropën dhe botën. Vonesat bazuar në kapacitetin e prodhimit apo kontratat e papërmbushura duhet të adresohen si duhet. Bashkimi Evropian duhet të përmbushë angazhimet e tij për të ndihmuar vaksinimin e qytetarëve të Ballkanit Perëndimor, por edhe nëpërmjet skemës COVAX të OBSH-së.
Por në të njëjtën kohë, Brukseli duhet të bëjë publik një afat kohor që lejon testimin transparent, dhe të plotë të vaksinave nga ana e enteve rregullatore mbi efektshmërinë dhe sigurinë e tyre.