Nipi i Titos, Joshko Broz, pretendon se gjyshi i tij, një udhëheqës karizmatik dhe i diskutueshëm Jugosllav, i tha atij para vdekjes se ai kishte bërë një gabim në lirimin e sistemit federal Jugosllav në 1974 duke ndryshuar kushtetutën.
Në një bisedë telefonike për agjencinë franceze të lajmeve AFP, 72-vjeçari Joshka, i cili mban me krenari emrin Josip Broz, rrëfen fjalët e gjyshit të tij të famshëm.
Joshka Broz pretendon se Tito i besoi atij në fund të jetës së tij dhe pranoi “gabimin” e tij në lejimin e kushtetutës së 1974.
Njeriu që mishëronte Jugosllavinë, natyrisht, nuk ishte dëshmitar i shpërbërjes si nuk duhet të vendit, por ai e kuptoi gjatë jetës së tij, pretendon Joshko, se kjo kushtetutë mbolli farë mosmarrëveshjesh.
“Nga një shtet, ne krijuam tetë më të vegjël (…) dhe gjithçka u shemb, ky është gabimi im më i madh,” rrëfen Joshka fjalët e Titos – një pranim që një sundimtar i fuqishëm nuk do ta thoshte në publik.
Me ose pa kushtetutën e vitit 1974, shumë besojnë se vdekja e Titos ishte ajo që i ra kambanës së fundit për vendin që ai ngriti.
Jugosllavia, një kolazh i popujve dhe feve, u mbajt së bashku nga karizma e sundimtarit të saj dhe aparatit të tij shtypës.
Ndërsa disa e vlerësojnë Titon për bërjen e Jugosllavisë një nga vendet më të prosperuara komuniste, kritikët tregojnë burgosjen e disidentëve politikë dhe shtypjen shtypëse të grindjeve historike midis bashkësive të ndryshme etnike që u kthyen edhe më të forta në vitet 1990.
‘Titos i pëlqyen edhe gjërat e thjeshta’
Joshka, një nga gjashtë nipërit dhe mbesat, kishte gjithashtu mundësinë për të parë fytyrën tjetër të gjyshit të tij, të cilin shumë e konsideronin më të madh se jeta. Megjithëse ishte një burrë shteti i njohur për festa ekstravagante dhe stilin e jetës së gjallë, Tito gjithashtu i donte gjërat e thjeshta, thotë Joshko, djali i Zharko Broz.
Deri në ditët e adoleshencës, ai dhe motra e tij Zlatica Broz jetuan me Titon në lagjen elitare të Beogradit, në Dedinje.
“Ai ishte shumë i relaksuar në rrethin familjar, i pëlqente të hante peshk dhe mish pule, dy pjata që nuk mund t’i shijonte në darkat zyrtare, sepse ato hahen me gishta”, kujton Joshka.
Ai na mësoi të sigurojmë jetesën nga puna jonë dhe të mos përdorim emrin e familjes, thotë Joshko, i cili ishte një oficer policie dhe pronar i një restoranti. Ai tani është anëtar i një partie të vogël neokomuniste që ai themeloi vetë dhe është një Titoist i vendosur.
Si oficer policie, ai ndihmoi në logjistikën e varrimit të madh të Titos, i cili mblodhi shumë liderë botërorë, e cila konsiderohet si trashëgimi e diplomacisë dinake që preu ndarjet e Luftës së Ftohtë.
Herën e fundit që ai pa gjyshin e tij ishte afër tij, në një shtrat spitali në Lubjanë.
“Unë udhëtova për në Beograd dhe kur arrita dëgjova lajmin,” tha Joska për AFP.
Megjithëse trashëgimia e Titos është ende temë e debatit, Joshka e mbron me zjarr atë dhe pretendon se u mundësoi një jetë të rehatshme njerëzve në socializëm, edhe pse iu desh të merrte hua për të mbuluar kostot.
“Ne kishim një shtet të vërtetë, shkolla falas dhe kujdes shëndetësor, paqe … Gjithçka që nuk kemi një të dhjetën e sotme,” pretendon ai!