Konflikti ruso-ukrainas krijoi rrethana të reja dhe u përdor si bazë për një qasje të re për zgjidhjen e çështjes së Kosovës, por çështja e Kosovës ndikoi dhe ndikon gjithashtu në karakterin e konfliktit ukrainas, tha gazetari dhe diplomati Dragan Biseniq për Kosovo online. Me rastin e një viti nga fillimi i luftës në Ukrainë dhe pasojat që ajo ka për çështjen e Kosovës dhe marrëdhëniet ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, biseduam me analisten nga Prishtina, Fadil Lepaja.
Biseniq shpjegon se kriza ukrainase është një “katalizator i presionit të ri dhe të ndryshëm ndaj Serbisë”.
“Kosova dhe Ukraina janë bërë gjykata të shkrira, njëra prej të cilave aktualisht po “qëndron mbi kokën”. Çështja e Kosovës e gjeti veten në gërshërët e dy qasjeve. Njëri që kërkon ta legjitimojë atë si një “rast të veçantë” në marrëdhëniet ndërkombëtare, që nga përdorimi i forcës në vitin 1999 nga NATO për ta përjashtuar nga juridiksioni i Serbisë, deri në shpalljen e njëanshme të pavarësisë dhe njohjen e shteteve që e pasuan. Të tjerët e shohin atë si një precedent për të justifikuar jo vetëm veprimet e tyre ushtarake në Ukrainë, por edhe si model të ardhshëm në marrëdhëniet ndërkombëtare. Besohet që rasti i Kosovës mund të ndikojë në fatin e Ukrainës, ashtu siç besohet se përfundimi i konfliktit ukrainas mund të përcaktojë të ardhmen e Kosovës. Ndërsa nga njëra anë, në vetë Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, vendet që janë patronët thelbësorë të shkëputjes së Kosovës mbrojnë të drejtën ndërkombëtare, integritetin territorial dhe sovranitetin të Ukrainës, në anën tjetër të njëjtat vendet i përjashtojnë të njëjtat parime nga shqyrtimi ndaj Serbia. Në rrethana të tilla kriza ukrainase është një katalizator për presion të ri dhe të ndryshëm ndaj Serbisë, e cila ende po imponon me kërcënimin e sanksioneve dhe izolimit për të zgjidhur këto kontradikta duke rënë dakord vullnetarisht për shkëputje”, thotë Biseniq.
Biseniq: Synimet e dyfishta të Perëndimit
Ai shton se ky presion specifik vjen përmes propozimit gjerman për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Prishtinës.
“E veçanta tjetër është se një rajon evropian, pra një grup shtetesh në të, po përpiqet të imponohet si faktor që zgjidh çështjet në vend të organizatës botërore – Kombeve të Bashkuara. Ekzistenca ndërkombëtare e Kosovës së sotme ekziston vetëm në baza e rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së. Sot Këshilli i Sigurimit diskuton për Kosovën çdo gjashtë muaj. Disa shtete perëndimore tani po përpiqen të shfrytëzojnë rrethanat dhe momentin për ta “vjedhur” këtë çështje globale, do të thoja, nga mandati i Këshillit të Sigurimit të OKB-së dhe juridiksioni i Rusisë dhe Kinës për ta vendosur atë në përputhje me qëllimet e tyre”, theksoi Biseniq.
Sipas tij, këto synime janë të dyfishta.
“E para është të sigurohet një verifikim i vonuar historik i luftës së NATO-s dhe sulmit ndaj Serbisë në vitin 1999, dhe e dyta është transferimi i përgjegjësisë për gjithçka që ndodhi, edhe shtetësia e Kosovës, në vendimin vullnetar të Serbisë dhe thyerja e argumentit rus për një precedent apo një matricë amerikane për ngjarjet në Ukrainë. Nga njëra anë, nga qëndrimi i Serbisë varet se cili koncept do të mbizotërojë dhe në bazë të kësaj, cila do të jetë logjika e marrëdhënieve të ardhshme në botë, por nga ana tjetër, një kuptim i arsyeshëm i marrëdhënies së forcës dhe fuqisë në botën moderne dhe interesave të Serbisë”, thotë Biseniq.
Analisti nga Prishtina, Fadil Lepaja, ka theksuar se pas sulmit rus ndaj Ukrainës dhe aneksimit të territoreve të saj, duke iu referuar minoritetit rus atje, bota nuk është më e njëjta. Sipas tij, logjika e Rusisë dhe Serbisë në trajtimin e Ukrainës dhe Kosovës është e njëjtë.
“Thirrja e pakicave dhe aneksimi i territoreve, rigrupimi i popullsisë, dëbimi i komuniteteve të tjera, që do të thotë vizatimi i kufijve me forcë, sipas parimit etnik. Rusët e zgjidhin këtë me luftë, dhe për fat, Serbia, pavarësisht pushtimit të fshehtë të veriut, përsëri zgjodhi negociata, ndoshta për shkak të dallimit në fuqi dhe për shkak të pozicionit, gjegjësisht gjeopolitikës. Do të ishte një bekim i vërtetë nëse Serbia do ta zgjidhte atë rrugë për shkak të orientimit të saj evropian dhe dëshirës për marrëdhënie të mira me fqinjët e saj, në këtë rast me Kosovën”, tha Lepaja.
Lepaja beson se negociatat në Bruksel janë një mesazh për Serbinë, dhe indirekt për Rusinë, se “Evropa do të thotë liri, demokraci dhe paqe, jo pushtim, shkatërrim dhe ndryshime të dhunshme në strukturën demografike”. Për presionin në rritje të BE-së dhe ndërmjetësuesve të tjerë në dialogun për Kosovën dhe Serbinë, sidomos pas fillimit të konfliktit në Ukrainë, ai thotë se ky presion ka për qëllim parandalimin e konflikteve të reja në Ballkan.
Ai shtoi se negociatat ndërmjet Kosovës dhe Serbisë janë filli në strukturën e Ballkanit të ri Perëndimor.
Lepaja: Bota nuk është më e njëjta, shpresoj edhe Serbia
“Njohja reciproke do t’i hapte rrugën Ballkanit Perëndimor drejt Evropës dhe në vend të vuajtjeve dhe shkatërrimeve, të gjithë mund të arrinin qëllimet e tyre në një Evropë të lirë”, tha Lepaja.
Ai përkujtoi se dialogu në formën e tanishme nënkupton që Serbia nuk e njeh drejtpërdrejt Kosovën, por se e trajton atë si çdo shtet tjetër të pavarur në rajon dhe se nuk e pengon Kosovën në zhvillimin dhe integrimin e saj në organizatat ndërkombëtare.
Siç shtoi ai, Ukraina dhe Kosova janë në një situatë të ngjashme.
“Kosova është një rast ku në vitin 1999 bashkësia ndërkombëtare çliroi territoret që dikur ishin të okupuara nga Serbia dhe tani po ndihmon Ukrainën që të bëjë të njëjtën gjë. Sigurisht që Kosova nuk u çlirua sepse dikur ishte e pushtuar, por për shkak të vullnetit të qytetarëve të saj për të jetuar lirisht dhe në mënyrë të pavarur dhe shpërdorimi i pushtetit të organizuar nga Serbia për ta anuluar dhe shkatërruar atë vullnet me të gjitha mjetet, përfshirë spastrimin etnik”, tha Lepaja.
Lepaja tha se mendimi i Serbisë se të gjitha “territoret e pushtuara” pas rënies së Perandorisë Osmane i përkasin Serbisë së sotme është i papranueshëm për komunitetin evropian.
“Kosova, sikurse edhe territoret tjera, pas rënies së Perandorisë Osmane, u pushtua nga Mbretëria e Serbisë, duke iu referuar faktit se ato territore i pushtuan shumë përpara Perandorisë Osmane, dhe në këtë mënyrë i përvetësuan përgjithmonë, d.m.th gjithçka që pushtoi Serbia mesjetare, sipas asaj logjike, i takon Serbisë së sotme. Sigurisht që nuk është logjika e sotme, as e Bashkimit Evropian dhe është bërë të qartë se procesi i krijimit të shteteve të reja në territorin e Jugosllavisë së dikurshëm do të bazohet në parimin e kufijve të pandryshuar të njësive federale të ish-Jugosllavisë”, shtoi Lepaja.
Ai beson se është Serbia ajo që përmes normalizimit të marrëdhënieve me Kosovën duhet të tregojë se është e gatshme të riorientohet drejt Evropës, dhe kështu të bëhet një burim i rëndësishëm prosperiteti për të gjithë Ballkanin.
“Siç thashë në fillim, bota nuk është më e njëjta pas sulmit në Ukrainë, dhe shpresoj që Serbia nuk është dhe nuk do të mbetet e njëjtë, por që do të ketë një orientim të qartë evropian dhe përkushtim për marrëdhënie të mira me fqinjët e saj dhe që duke normalizuar marrëdhëniet me fqinjin jugor të hapë patjetër këtë pjesë të Evropës ku një Serbi e zhvilluar dhe evropiane bëhet shumë e rëndësishme për prosperitetin e të gjithë rajonit”, përfundoi Lepaja./ Kosova.online.com